مقدمه :
به‌عنوان کسی که عمیقاً مسائل زیست‌محیطی و اقتصادی مربوط به منابع طبیعی را دنبال می‌کند، می‌خواهم در مورد یکی از مهم‌ترین و در عین حال بحث‌برانگیزترین محصولات کشاورزی جهان صحبت کنم: روغن پالم. این ماده همه‌کاره، که در نیمی از محصولات سوپرمارکتی ما یافت می‌شود – از مواد غذایی گرفته تا لوازم آرایشی و سوخت‌های زیستی – نقش بی‌بدیلی در زندگی مدرن ایفا می‌کند. اما آیا می‌توانیم نیاز فزاینده خود به آن را بدون فدا کردن سیاره‌مان برآورده کنیم؟
روغن پالم، روغن، نیاز به روغن پالم، پیش بینی صنعت روغن
تقاضای فزاینده و نقش محوری روغن پالم
تصور کنید تا سال 2050، تقاضای جهانی برای روغن‌های خوراکی تقریباً دو برابر خواهد شد و به حدود 240 میلیون تن در سال می‌رسد. این افزایش عظیم، که ناشی از رشد جمعیت و تغییر الگوهای مصرف در کشورهای در حال توسعه است، فشاری بی‌سابقه بر سیستم‌های تولید جهانی وارد می‌کند. در این میان، روغن پالم به دلیل بهره‌وری فوق‌العاده بالا در واحد سطح، بی‌رقیب است. یعنی برای تولید همان میزان روغن، به مراتب زمین کمتری نسبت به سایر روغن‌های گیاهی مانند سویا یا کلزا نیاز دارد. این ویژگی، روغن پالم را به گزینه‌ای اقتصادی و کارآمد برای تأمین نیازهای آتی تبدیل می‌کند.
با توجه به این کارایی، این‌طور که من می‌بینم، بخش عمده‌ای از این تقاضای اضافی احتمالاً توسط روغن پالم تأمین خواهد شد. برآوردهای من نشان می‌دهد که برای پاسخگویی به این نیاز، ممکن است به حدود 12 میلیون هکتار زمین اضافی برای کشت نخل روغنی نیاز داشته باشیم، البته اگر متوسط عملکرد مزارع همچنان بهبود یابد.
چالش بزرگ سوخت‌های زیستی: فیل در اتاق
یکی از نقاط حیاتی که اغلب در بحث‌ها نادیده گرفته می‌شود، تمایز بین مصارف خوراکی و مصارف سوخت زیستی روغن پالم است. تقاضا برای سوخت‌های زیستی می‌تواند به‌تنهایی بسیار بیشتر از نیازهای خوراکی باشد. آنچه این موضوع را پیچیده‌تر می‌کند، قابلیت جایگزینی روغن‌های گیاهی مختلف در مصارف خوراکی و سوخت زیستی است. این به این معنی است که حتی اگر روغن پالم مستقیماً برای تولید بیودیزل در همه جا استفاده نشود، تقاضای کلی برای سوخت‌های زیستی می‌تواند توسعه صنعت نخل روغنی را هدایت کند.
از نظر من، یارانه‌های سوخت زیستی در برخی کشورها نقش مخربی دارند. این یارانه‌ها می‌توانند به‌طور مصنوعی قیمت روغن‌های گیاهی را افزایش دهند و به‌طور غیرمستقیم به گسترش مزارع نخل روغنی، حتی به قیمت جنگل‌زدایی، دامن بزنند. این یک دور باطل است که باید شکسته شود.
پایداری: آیا می‌توانیم بدون جنگل‌زدایی توسعه یابیم؟
یکی از بزرگترین نگرانی‌ها در مورد روغن پالم، تأثیر آن بر تنوع زیستی و جنگل‌زدایی است. با این حال، همانطور که قبلاً اشاره کردم، به دلیل بهره‌وری بالای نخل روغنی، در واقع این گیاه می‌تواند یک گزینه "نجات‌دهنده زمین" باشد. اگر قرار بود این حجم عظیم روغن تنها از سویا تأمین شود، به حدود 95 میلیون هکتار زمین اضافی نیاز بود که به مراتب بیشتر از نیاز به زمین برای نخل روغنی است و می‌تواند آسیب‌های زیست‌محیطی حتی بیشتری را به همراه داشته باشد.
خب، راه حل کجاست؟ من معتقدم که این گسترش لزوماً نباید به قیمت از دست رفتن جنگل‌ها باشد. مطالعات نشان می‌دهد که میلیون‌ها هکتار زمین‌های چمنی دست‌ساز بشر (مانند مراتع ایمپراتا در اندونزی یا مراتع دائمی در برزیل و کلمبیا) وجود دارند که می‌توانند برای کشت نخل روغنی استفاده شوند. کاشت در این زمین‌های تخریب‌شده می‌تواند نیازهای ما را بدون آسیب بیشتر به جنگل‌های بکر برآورده کند.
مسیری به سوی آینده‌ای پایدارتر
برای دستیابی به این هدف، همکاری و اقدام از سوی همه ذینفعان ضروری است:
- دولت‌ها: باید یارانه‌های سوخت زیستی را هدفمندتر کنند تا انگیزه‌های مصنوعی برای گسترش نخل روغنی را از بین ببرند. همچنین، دولت‌ها در کشورهای تولیدکننده باید سیاست‌های تنظیمی مناسبی را برای هدایت توسعه به سمت زمین‌های مناسب و دور از جنگل‌ها وضع کنند.
- سازمان‌های غیردولتی (NGOs): می‌توانند نقش حیاتی در شناسایی و نقشه‌برداری از زمین‌های تخریب‌شده مناسب برای کشت نخل روغنی ایفا کنند. سازمان‌های اجتماعی نیز باید در حل و فصل اختلافات مالکیت زمین در این مناطق یاری‌گر باشند.
- صنعت و نهادهای مالی: بانک‌هایی که پروژه‌های نخل روغنی را تأمین مالی می‌کنند، باید مدل‌های مالی جایگزین ارائه دهند که برای توسعه در زمین‌های تخریب‌شده، بدون نیاز به درآمد اولیه از فروش چوب، جذاب باشد. خود شرکت‌های کشت نیز باید در مورد منافع و مزایای توسعه برای جوامع محلی شفاف باشند.
- میزگرد روغن پالم پایدار (RSPO): این سازمان بزرگترین امید ما برای تضمین توسعه پایدار است. با این حال، موفقیت RSPO به تقاضای قوی مصرف‌کنندگان برای روغن پالم دارای گواهینامه پایداری بستگی دارد. ما باید به‌عنوان مصرف‌کننده، آگاهانه انتخاب کنیم.
این صنعت، چه با بحث سوخت‌های زیستی و چه بدون آن، به‌طور اجتناب‌ناپذیری به گسترش خود ادامه خواهد داد، زیرا تقاضا برای روغن خوراکی رو به افزایش است. اما با مدیریت صحیح و تعهد به اصول پایداری، می‌توانیم مطمئن شویم که این گسترش نه تنها نیازهای ما را برآورده می‌کند، بلکه به کاهش فقر روستایی نیز کمک کرده و آسیب‌های زیست‌محیطی را به حداقل می‌رساند. این یک وظیفه مشترک است.
شرکت ابتکار شیمی- دکتر میلاد چنگلوایی
25 تیر 1404
