تهران – گروه ابتکار شیمی، به عنوان فعال و مشاور در صنعت تأمین مواد اولیه، با دقت وضعیت بازار روغن نباتی و شرکت‌های مرتبط در بورس را رصد می‌کند. تحلیل ما نشان می‌دهد که این بازار در حال حاضر تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل داخلی و بین‌المللی قرار دارد که در آستانه مجامع شش‌ماهه، اهمیت دوچندانی یافته‌اند.
پیوند ژئوپلیتیک با بازار کالا
جنگ و اشغال غزه، یک عامل مهم و تعیین‌کننده در منطقه است. این درگیری نه تنها ثبات خاورمیانه را به خطر انداخته، بلکه بر مسیرهای کشتیرانی و زنجیره‌های تأمین جهانی نیز تأثیر می‌گذارد. بخش عمده تجارت مورد نیاز ایران از طریق واردات و از همین مسیرها تأمین می‌شود. هرگونه تنش یا ناامنی در منطقه، می‌تواند به افزایش هزینه‌های حمل‌وننقل، افزایش قیمت تمام‌شده کالاها و حتی اختلال در روند واردات منجر شود.
این شرایط، دقیقاً با وضعیت فعلی بازار روغن نباتی مرتبط است که بر اساس گزارش‌ها، تحت تأثیر شایعات و ابهامات ارزی قرار دارد. زمانی که بازارهای جهانی بی‌ثبات هستند، نیاز به سیاست‌های داخلی قوی و باثبات بیشتر احساس می‌شود.
عدم ثبات داخلی و تأثیر آن بر قیمت‌ها
ناپایداری سیاسی و عدم ثبات در سیاست‌گذاری‌های کلان در داخل کشور، به شدت بر اقتصاد و به‌ویژه بر بازار کالاهای اساسی تأثیرگذار است. این عدم ثبات، باعث می‌شود که هرگونه شایعه یا خبر، از جمله تغییر در سیاست‌های تخصیص ارز (مثلاً از ارز مبادله‌ای به ارز متقاضی)، به سرعت بازار را متشنج کند.
در مورد واردات دانه‌های روغنی و روغن خام نیز همین اتفاق افتاد. تا پیش از اعلام رسمی انجمن روغن‌کشی، شایعات تغییر نرخ ارز نگرانی گسترده‌ای را در میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان ایجاد کرده بود. این نگرانی‌ها، خود به عاملی برای کاهش عرضه و افزایش قیمت‌ها در بازار تبدیل می‌شود.
عدم ثبات سیاسی، همچنین باعث می‌شود که نظارت بر بازار و اجرای سیاست‌های حمایتی دولت، به شکل مؤثر و کارآمدی صورت نگیرد. این شرایط، زمینه را برای سودجویی واسطه‌ها و دلال‌ها فراهم می‌آورد و در نهایت فشار قیمت‌ها بر مصرف‌کننده نهایی افزایش می‌یابد.
شرکت‌های روغنی بورسی: در میانه چکش تحریم و سندان سیاست‌های داخلی
وضعیت شرکت‌های تولیدکننده روغن نباتی در بورس، مانند غکورش، غبشهر، غناب و غمارگ، به شدت تحت‌تأثیر این شرایط کلان قرار دارد. این شرکت‌ها، به دلیل وابستگی حیاتی به واردات دانه و روغن خام، اولین دریافت‌کنندگان تأثیرات نوسانات ارزی و تنش‌های ژئوپلیتیکی هستند.
- تأثیر مستقیم سیاست ارزی: اگرچه اعلام شد که تخصیص ارز مبادله‌ای ادامه دارد، اما هرگونه شایعه یا ابهام در این زمینه می‌تواند منجر به کاهش دسترسی به ارز، افزایش بهای تمام‌شده و کاهش حاشیه سود این شرکت‌ها شود. در بازار بورس، این نگرانی‌ها به سرعت به افت قیمت سهام و تشکیل صف‌های فروش تبدیل می‌شود.
- تأثیر ژئوپلیتیک بر زنجیره تأمین: ناامنی در مسیرهای تجاری، هزینه‌های لجستیکی و بیمه را برای شرکت‌ها افزایش می‌دهد. این امر، به طور مستقیم بر سودآوری آن‌ها اثر گذاشته و جذابیت سرمایه‌گذاری در این نمادها را کاهش می‌دهد.
- قیمت‌گذاری دستوری: از سوی دیگر، این شرکت‌ها با چالش قیمت‌گذاری دستوری محصولات خود مواجه هستند. در حالی که هزینه‌های تولید آن‌ها به دلیل عوامل فوق افزایش می‌یابد، اجازه افزایش قیمت محصول نهایی به سرعت داده نمی‌شود، که این موضوع می‌تواند به زیان‌دهی شرکت‌ها و کاهش جذابیت سهام آن‌ها منجر شود.
- ناپایداری سیاسی: عدم ثبات سیاسی و تغییرات ناگهانی در مدیریت یا سیاست‌گذاری‌ها، باعث می‌شود که پیش‌بینی آینده برای سرمایه‌گذاران دشوار شود. این عدم قطعیت، به فرار سرمایه و کاهش ارزش شرکت‌ها در بازار بورس می‌انجامد.
اهمیت مجامع نیمه سالی و گزارش‌های ۶ ماهه
با نزدیک شدن به نیمه دوم سال، مجامع شش ماهه و گزارش‌های حسابرسی‌شده شرکت‌ها اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند. سرمایه‌گذاران با دقت به این گزارش‌ها نگاه می‌کنند تا از وضعیت واقعی سودآوری، هزینه‌ها و عملکرد شرکت‌ها مطلع شوند. در شرایطی که ابهامات اقتصادی بالا است، شفافیت گزارش‌های مالی برای سرمایه‌گذاران حیاتی است.
اگر شرکت‌های روغن نباتی بتوانند در این گزارش‌ها، عملکرد مطلوبی از خود نشان دهند و ثابت کنند که توانسته‌اند با مدیریت بهینه، از پس چالش‌های ارزی و زنجیره تأمین برآیند، می‌توانند تا حدی اعتماد از دست‌رفته را به بازار برگردانند. اما در مقابل، هرگونه کاهش سود یا افزایش زیان در این گزارش‌ها، می‌تواند به فشار فروش بیشتر در بورس و ریزش سهام این شرکت‌ها منجر شود.
جمع‌بندی: چشم‌انداز بازار روغن و شرکت‌های مرتبط در انتظار ثبات
در مجموع، بازار روغن‌های نباتی در ایران، نمونه‌ای روشن از تأثیرپذیری اقتصاد از عوامل ژئوپلیتیکی و داخلی است. از یک سو، تنش‌های منطقه‌ای و اشغال غزه، بر زنجیره تأمین و قیمت‌های جهانی اثر می‌گذارد و از سوی دیگر، عدم ثبات سیاسی در ایران، به تضعیف سیاست‌های اقتصادی و افزایش نگرانی‌ها دامن می‌زند.
بدون ثبات در این دو حوزه، بازار روغن نباتی و سایر کالاهای اساسی، و به تبع آن شرکت‌های بورسی مرتبط، همچنان در برابر هرگونه طوفان سیاسی و اقتصادی آسیب‌پذیر باقی خواهند ماند. نزدیک شدن به زمان مجامع، یک دوره حساس برای ارزیابی عملکرد واقعی این شرکت‌ها و تعیین سرنوشت آن‌ها در بازار سرمایه است.
تحلیل توسط شرکت ابتکار شیمی- دکتر میلاد چنگلوایی
18 مرداد 1404
